ทฺเวนิสฺสารณาทิกถาวณฺณนา

[395] อปฺปตฺโต นิสฺสารณนฺติ เอตฺถ นิสฺสารณกมฺมํ นาม กุลทูสกานญฺเญว อนุญฺญาตํ, อยญฺจ ‘‘พาโล โหติ อพฺยตฺโต’’ติอาทินา นิทฺทิฏฺโฐ กุลทูสโก น โหติ, ตสฺมา ‘‘อปฺปตฺโต’’ติ วุตฺโต ฯ ยทิ เอวํ กถํ สุนิสฺสาริโต โหตีติ? พาลอพฺยตฺตตาทิยุตฺตสฺสปิ กมฺมกฺขนฺธเก ‘‘อากงฺขมาโน สงฺโฆ ปพฺพาชนียกมฺมํ กเรยฺยา’’ติ (จูฬว. 27) วุตฺตตฺตาฯ เตเนวาห ‘‘ตญฺเจส…เป.… ตสฺมา สุนิสฺสาริโต โหตี’’ติฯ ตตฺถ ตนฺติ ปพฺพาชนียกมฺมํฯ เอโสติ ‘‘พาโล’’ติอาทินา นิทฺทิฏฺโฐฯ อาเวณิเกน ลกฺขเณนาติ ปพฺพาชนียกมฺมสฺส อาเวณิกภูเตน กุลทูสกภาวลกฺขเณนฯ

ตญฺเจ สงฺโฆ นิสฺสาเรติ, สุนิสฺสาริโตติ เอตฺถ อธิปฺเปตสฺส ปพฺพาชนียกมฺมสฺส วเสน อตฺถํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ยทิ ‘‘ตญฺเจ สงฺโฆ นิสฺสาเรตี’’ติ ตชฺชนียาทิกมฺมวเสน นิสฺสารณา อธิปฺเปตา, ตทา นิสฺสารณํ สมฺปตฺโตเยว ตชฺชนียาทิวเสน สุนิสฺสาริโตติ พฺยติเรกมุเขน อตฺถํ ทสฺเสตุํ ปุน ‘‘ตญฺเจ สงฺโฆ นิสฺสาเรตี’’ติ อุลฺลิงฺเคตฺวา อตฺโถ กถิโตฯ นตฺถิ เอตสฺส อปทานํ อวขณฺฑนํ อาปตฺติปริยนฺโตติ อนปทาโนฯ เอเกเกนปิ องฺเคน นิสฺสารณา อนุญฺญาตาติ กมฺมกฺขนฺธเก อนุญฺญาตาฯ เสสเมตฺถ ปาฬิโต อฏฺฐกถาโต จ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

ทฺเวนิสฺสารณาทิกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

จมฺเปยฺยกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ